«Η Εργοθεραπεία είναι η θεραπεία σωματικών και ψυχοκινητικών διαταραχών μέσω ειδικά επιλεγμένων δραστηριοτήτων με σκοπό να βοηθήσει τα άτομα να επιτύχουν το μέγιστο επίπεδο λειτουργικότητας και ανεξαρτησίας σε όλες τις πλευρές της ζωής τους» (W.F.O.T., 1994). Σημαντική προϋπόθεση για ένα ικανοποιητικό επίπεδο λειτουργικότητας και προσαρμογής είναι η ύπαρξη βασικών δεξιοτήτων όπως:
- Κινητικές δεξιότητες: αδρή και λεπτή κινητικότητα, εύρος κίνησης, συντονισμός, μυϊκή δύναμη.
- Αισθητηριακές δεξιότητες: αναγνώριση και αντιληπτικότητα οπτικών, ακουστικών, απτικών, οσφρητικών, γευστικών και ιδιοδεκτικών ερεθισμάτων.
- Γνωστικές δεξιότητες: μνήμη, προσοχή, συγκέντρωση, ικανότητα επίλυσης προβλήματος, διαχείρηση χρόνου, προσανατολισμός, ταξινόμηση.
- Ψυχοκοινωνικές δεξιότητες: έκφραση των αναγκών, αυτοέλεγχος, αυτοεκτίμηση, ενδιαφέροντα, δεξιότητες κοινωνικές και αλληλεπίδρασης.
Η εργοθεραπευτική αξιολόγηση περιλαμβάνει τη συλλογή πληροφοριών με ποικίλα μέσα (π.χ. παρατήρηση, συνέντευξη, ερωτηματολόγια, σταθμισμένα εργαλεία, tests).
Ο Εργοθεραπευτής παρεμβαίνει με στοχοκατευθυνόμενες δραστηριότητες ανάλογα με τις ανάγκες και το αναπτυξιακό στάδιο του ατόμου είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο, ώστε η συμμετοχή του στους διάφορους τομείς της ζωής να είναι επιτυχημένη.
Οι τομείς στους οποίους παρεμβαίνει ο εργοθεραπευτής είναι:
- Ο τομέας της αυτοεξυπηρέτησης και δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής (π.χ. προσωπική υγιεινή, ένδυση, διατροφή).
- Ο τομέας της παραγωγικότητας (π.χ. μελέτη, σχολείο, τήρηση κανόνων υγιεινής).
- Ο τομέας του ελεύθερου χρόνου/παιχνίδι.
Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί πολλά παιχνίδια (π.χ. μπάλες, παζλ, κούνιες, σχοινάκια, υπολογιστές, υλικά για κατασκευές, πλαστελίνη, κ.α.) για την ανάπτυξη και τη βελτίωση των δεξιοτήτων.
Διαταραχές που χρήζουν εργοθεραπευτικής παρέμβασης:
Σε παιδιά & έφηβους
- Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ)
- Αδυναμία συγκέντρωσης
- Αισθητηριακές διαταραχές
- Διαταραχές οπτικοκινητικού συντονισμού
- Χωροχρονικός προσανατολισμός (οργάνωση χώρου και χρόνου)
- Κινητικές διαταραχές (π.χ. διαταραχή στην αδρή και λεπτή κινητικότητα)
- Μαθησιακές δυσκολίες / Δυσγραφία
- Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτισμός, σύνδρομο Asperger)
- Αναπτυξιακά σύνδρομα (π.χ. Down, Prader – Willi, Rett, Williams)
- Νοητική υστέρηση
- Εγκεφαλική παράλυση/ Νευρολογικές διαταραχές
- Διαταραχές γνωστικών δεξιοτήτων (π.χ. μνήμη, διαχείριση χρόνου)
- Αδεξιότητα χειρισμού των άνω άκρων
- Διαταραχές κατάποσης – σίτισης
Ενηλικες
- Κινητικές διαταραχές (π.χ. μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο)
- Διαταραχές κατάποσης – σίτισης
- Νευρολογικές διαταραχές/ Εγκεφαλική παράλυση
- Νοητική υστέρηση
- Διαταραχές γνωστικών δεξιοτήτων (π.χ. μνήμη, διαχείριση χρόνου)
Υπηρεσίες Εργοθεραπείας
ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Κάθε περιορισμός της κίνησης μπορεί να οφείλεται σε βλάβη ή απώλεια και έχει ως συνέπεια το άτομο να περιορίζει τη λειτουργικότητα του σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής. Οι κυριότεροι τύποι κινητικών βλαβών προέρχονται από μυοσκελετικές διαταραχές, τραυματισμούς, εγκεφαλική παράλυση και διάφορες νευρομυϊκές παθήσεις. Ο προσδιορισμός της κινητικής διαταραχής προκύπτει ανάλογα με την περιοχή του σώματος που έχει πληγεί (π.χ. παραπληγία, τετραπληγία, ημιπληγία ή ημιπάρεση).
ΓΡΑΦΟΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Κάθε περιορισμός της κίνησης μπορεί να οφείλεται σε βλάβη ή απώλεια και έχει ως συνέπεια το άτομο να περιορίζει τη λειτουργικότητα του σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής. Οι κυριότεροι τύποι κινητικών βλαβών προέρχονται από μυοσκελετικές διαταραχές, τραυματισμούς, εγκεφαλική παράλυση και διάφορες νευρομυϊκές παθήσεις. Ο προσδιορισμός της κινητικής διαταραχής προκύπτει ανάλογα με την περιοχή του σώματος που έχει πληγεί (π.χ. παραπληγία, τετραπληγία, ημιπληγία ή ημιπάρεση).
ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες ¥ ΔΕΝ μπορεί να προσπαθήσει περισσότερο, ¥ ΔΕΝ μπορεί να δώσει περισσότερη προσοχή και ¥ ΔΕΝ μπορεί να κινητοποιηθεί από μόνο του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να του δείξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα τα επιτύχει όλα αυτά. Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν έχουν σχέση με τη νοημοσύνη ενός παιδιού και προέρχονται από μια διαφορετικότητα στον εγκέφαλο, η οποία επηρεάζει τη λήψη, την επεξεργασία και την επικοινωνία μιας πληροφορίας. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες βλέπουν, ακούν και καταλαβαίνουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, παρουσιάζουν όμως δυσκολίες στο αντιληπτικό και εκφραστικό επίπεδο, γεγονός που επηρεάζει το επίπεδο της μάθησης. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι μαθησιακών δυσκολίων είναι: ¥ δυσλεξία ¥ Δυσκολία στην επεξεργασία της γλώσσας ¥ Προβλήματα στην ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία κλπ ¥ δυσαριθμησία ¥ Δυσκολία στην αριθμητική και τα μαθηματικά ¥ Προβλήματα στην επίλυση ασκήσεων, στην κατανόηση του χρόνου, των χρημάτων κ.α. ¥ δυσγραφία ¥ Δυσκολία στη γραφή ¥ Προβλήματα με τον γραφικό χαρακτήρα, την ορθογραφία, την οργάνωση ιδεών κλπ ¥ δυσπραξία ¥ Δυσκολία στις λεπτές κινητικές ικανότητες ¥ Προβλήματα στην ισορροπία, στις χειρωνακτικές εργασίες κλπ ¥ Δυσκολία στην οργάνωση ¥ Κακός συντονισμός Άλλα προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να είναι δυσκολία στην εστίαση της προσοχής, στην τήρηση οδηγιών, στη διαχείριση εννοιών που αφορούν στο χρόνο, παρορμητική συμπεριφορά, δυσκολία έκφρασης, ασταθή επίδοση στο σχολείο, ανωριμότητα στην ομιλία, δυσκολία διαχείρισης νέων καταστάσεων κ.α.
ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Ένας εργοθεραπευτής για παιδιά με ΔΑΔ έχει ως στόχο την επίτευξη της μέγιστης δυνατής λειτουργικότητας μέσα από παρεμβάσεις αισθητικοκινητικής αποκατάστασης, μέσα από προγράμματα δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, γνωστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην καθοδήγηση των γονέων στο σπίτι και στην ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού για την ένταξη του στα θεραπευτικά προγράμματα.
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΣ
Η σταδιακή απώλεια της μνήμης και κυρίως η απώλεια των καθημερινών γεγονότων αποτελούν χαρακτηριστικά της ελαφράς γνωστικής ανεπάρκειας. Οι γνωστικές δυσκολίες είναι αποτέλεσμα της εγκεφαλικής βλάβης. Κατόπιν ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή τη νόσο Alzheimer, τα περισσότερα άτομα παρουσιάζουν δυσκολίες στις μνήμη, τη συγκέντρωση και στην σκέψη. Λόγω των δυσκολιών αυτών πιθανόν το άτομο να βιώνει δυσκολία στο πώς να επιλύσει ένα πρόβλημα, ή πώς να δράσει σε μια κατάσταση, ή ακόμη: ¥ να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα στην τηλεόραση ή να διαβάσει ένα βιβλίο, ¥ να θυμηθεί τί ήθελε να κάνει, ¥ να θυμάται τί του είπαν πριν λίγο, ¥ να προσανατολιστεί, ¥ να διαχειριστεί προβλήματα της καθημeρινότητας π.χ. να ετοιμάσει ένα γεύμα.
ΝΟΗΤΙΚΗ ΣΤΕΡΗΣΗ
Ένας Εργοθεραπευτής όταν έρχεται σε επαφή με παιδιά με νοητική στέρηση έχει ως στόχο να είναι το παιδί σε θέση αν αυτοεξυπηρετηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί όσο συντομότερα γίνεται και όσο περισσότερο μπορεί. Τα θεραπευτικά προγράμματα που χρησιμοποιούνται έχουν ως στόχο το άτομο να καταφέρει να αντεπεξέλθει στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής όπως το ντύσιμο,η τουαλέτα και η καθημερινή υγιεινή. Επίσης τα προγράμματα αυτά έχουν ως στόχο να αναπτύξει το παιδί τις γνωστικές του και αντιληπτικές του δεξιότητες όπως στον προσανατολισμό τους στο χώρο και χρόνο, να ασκήσει την μνήμη, την οπτική και ακουστική αντίληψη,να διακρίνει σχήματα και χρώματα και να είναι σε θέση να συμμετάσχει σε συζητήσεις. Τα θεραπευτικά προγράμματα έχουν και ως στόχο να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού. Δηλαδή ναι είναι σε θέση να επεξεργαστεί και να εκτελέσει οδηγίες, να οργανώσει τρόπους συμπεριφοράς να αναπτύξει αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και να συμμετάσχει σε παιχνίδια συνεργασίας.
ΣΥΝΔΡΟΜΑ