Οι περισσότεροι γονείς στο ερώτημα αυτό, θα απαντούσαμε γρήγορα, άμεσα και ξεκάθαρα , ναι βέβαια! (βάζω και τον εαυτό μου μέσα – για να μην ξεχνιόμαστε…).
Όμως ας μην βιαστούμε στις απαντήσεις μας. Για να δούμε. .. Μήπως στην πραγματικότητα δεν μιλάμε με το παιδί μας αλλά στο παιδί μας! Μήπως μάλιστα αυτό το «μιλάω στο παιδί» την περισσότερη ώρα είναι γκρίνια, κριτική, συμβουλή, αξιολόγηση, ανάκριση, κήρυγμα, απειλή , γελοιοποίηση και άλλα τέτοια ωραία!
Δυστυχώς φαίνεται πως συχνά η αγάπη, το ενδιαφέρον, η ανησυχία και το νοιάξιμο των γονιών προς τα παιδιά τους, στην πράξη μεταφράζεται με μια σειρά αρνητικών μορφών επικοινωνίας. Μοιάζει σαν κάθε θετική διάθεση να βρίσκει το δρόμο της να εκδηλωθεί, μόνο μέσα από πράξεις, αποδοκιμασίας, αποθάρρυνσης και αυστηρής κριτικής.
Φυσικά η απάντηση είναι συνήθως κοινή. «Το κάνουμε για να βελτιωθεί…. Το κάνουμε για το καλό του!» Έχοντας κανείς εμπειρία από οικογενειακή θεραπεία και συμβουλευτική, θα μπορούσε σ’αυτό να αντιτάξει μια σειρά από επιχειρήματα και διαπιστώσεις που αποδεικνύουν πως μια τέτοια επικοινωνία όχι μόνο δεν βοηθά «στο καλό» του παιδιού αλλά ούτε και στην ανάπτυξη λειτουργικών σχέσεων.
Δεν υπάρχει όμως ουσιαστικός λόγος να μπούμε σ’ αυτή την διαδικασία. Τα πράγματα είναι απλά!
Θα μπορούσε κανείς να φερθεί και να μιλήσει στον καλύτερο του φίλο όπως μιλάει στο παιδί του; Και ας μην μπερδευόμαστε. Όχι ως προς το περιεχόμενο των συζητήσεων αλλά ως προς τον τρόπο. Δηλαδή θα μπορούσε να μιλήσει με το ίδιο ύφος, την ίδια ένταση, το ίδιο στιλ, τους ίδιους χαρακτηρισμούς και τα ίδια λόγια;
Αν οι απάντηση είναι ναι και ακόμη υπάρχουν δίπλα φίλοι, σημαίνει ότι η επικοινωνία με το παιδί είναι σε καλό δρόμο. Αν η απάντηση είναι ναι αλλά ουσιαστικά δεν υπάρχουν φίλοι (γιατί ο κόσμος είναι κακός…. γιατί δεν προλαβαίνετε … γιατί… κ.α πολλά!), τότε χρειάζεται σοβαρός προβληματισμός για τους τρόπους επικοινωνίας. Αν η απάντηση είναι όχι , τότε σχεδόν αυτόματα αναδεικνύεται η ανάγκη αλλαγής απέναντι στο παιδί .
Τα παιδιά μπορεί να μην είναι ίσα με τους μεγάλους (άλλα ευθύνες άλλα δικαιώματα) όμως είναι ισότιμα μ’ αυτούς, έχουν δηλαδή την ίδια αξία. Όσο μικρά, ζωηρά, ατίθασα, σκανδαλιάρικα, κουραστικά, επίμονα, «κακά» κι αν είναι, αξίζουν να απολαμβάνουν τον σεβασμό και την εκτίμηση, την αγάπη και την αναγνώριση, ειδικά από τους σπουδαιότερους γι’ αυτούς ανθρώπους, τους γονείς τους.
Φυσικά πολλοί μπορεί να σκεφτούν δηλαδή τι κάνουμε; Λέμε σε όλα ναι, τα ανεχόμαστε και σκύβουμε το κεφάλι; Δεν θυμώνουμε, δεν βάζουμε όρια, δεν έχουμε απαιτήσεις;
Η καλύτερη απάντηση συνεχίζει να είναι το πρότυπο επικοινωνίας των φίλων. Όπου φυσικά αγαπάμε, φυσικά νοιαζόμαστε, όμως δεν συμφωνούμε σε όλα, έχουμε απαιτήσεις, διεκδικούμε και πολλές φορές μπορεί και να θυμώνουμε. Τότε καλούμαστε «για χάρη της φιλίας» να διαχειριστούμε τα όποια αρνητικά συναισθήματα με ένα τρόπο που και να τα εκφράσουμε αλλά και να μην υποτιμήσουμε και να γελοιοποιήσουμε τον άλλον , ξέροντας ότι έτσι κινδυνεύουμε να τον χάσουμε, απλά γιατί δεν είναι δεδομένος.
Όμως ούτε και τα παιδιά είναι ! Κινδυνεύουμε να «τα χάσουμε» ανά πάσα στιγμή! Τα χάνουμε όταν δεν μας ακούνε, τα χάνουμε όταν δεν μας κοιτούν, τα χάνουμε όταν μας εκδικούνται, τα χάνουμε όταν μας αποφεύγουν, τα χάνουμε όταν σταματούν να μας μιλούν.
Με λίγα λόγια στην καλή επικοινωνία , στον σεβασμό και στην αγάπη συνήθως παίρνεις ό,τι δίνεις και ποτέ το αντίθετο απ’ αυτό που προσφέρεις. Δίνεις αγάπη, σεβασμό, αναγνώριση, εκτίμηση, ενδιαφέρον, προσοχή κ.α…. αυτά να περιμένεις και να υποδεχθείς. Και αυτό όχι με την έννοια «της αποπληρωμής», «της ανταλλαγής» αλλά με την έννοια της προσφοράς. Όποιος είναι ανοιχτός στην προσφορά είναι ανοιχτός και την υποδοχή. Όποιος είναι κλειστός στην προσφορά είναι κλειστός και στην υποδοχή.
Μαρία Κυριακίδου, Ψυχολόγος.