ΝΕΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

Καλώς ήρθατε στο κόσμο των γονιών! Προετοιμασία για την υποδοχή του μωρού . Ξεκίνημα μιας νέας σχέσης – μιας νέας ζωής.

Οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες προσθέτουν άλλον έναν χρόνο στη ζωή που διανύουμε, περιλαμβάνοντας έτσι και την περίοδο της εγκυμοσύνης. Αυτός είναι ίσως και καλύτερος τρόπος να καταδειχθεί η σπουδαιότητα αυτής της περιόδου τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά. Για τους μεν πρώτους αναγνωρίζεται η πραγματικότητα πως  η γονεϊκή τους ιδιότητα και προσαρμογή ξεκινά από την περίοδο της εγκυμοσύνης, για δε τους δεύτερους ότι διαμορφώνονται και καθορίζονται  και πριν από την γέννηση τους.

Η κατάσταση της κυοφορίας, επιθυμητής ή ανεπιθύμητης, προγραμματισμένης ή απρογραμμάτιστης, αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες εμπειρίες στην ζωή ενός ανθρώπου. Από εκεί και πέρα βέβαια το πώς θα βιωθεί εξαρτάται από το πλαίσιο που θα συμβεί. Ο τόπος , ο χρόνος , οι καταστάσεις και τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων κάνουν την εγκυμοσύνη να χρωματίζεται από τα πιο χαρούμενα μέχρι τα πιο μελανά χρώματα.

Αλλαγές και διαδικασίες προσαρμοστικότητας των νέων γονιών.

 Ταυτότητα του Εγώ. Βιοσωματικές και ψυχοκοινωνικές αλλαγές στο κόσμο της εγκύου.

            Από το πρώτο κιόλας τρίμηνο της εγκυμοσύνης αρχίζουν αλλαγές στο σωματικό επίπεδο που πολλές φορές συνεπάγονται και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Οι γυναικολόγοι είναι κάθετοι. Όχι βάρος , όχι έντονη άσκηση, όχι κάπνισμα, όχι αλκοόλ, καλό φαγητό, ξεκούραση, όχι άγχος και στεναχώριες, ηρεμία και χαλάρωση. Μια ιδανική δηλαδή ζωή, παραμυθένια που ο καθένας δικαιούται να έχει! Από την άλλη το στήθος πρήζεται και πονά, η όρεξη παθαίνει τρελές διακυμάνσεις ή το χειρότερο εμετοί και τάσεις εμετού  κυριαρχούν μαζί με πονοκεφάλους και κούραση. Η ορμονικές διακυμάνσεις έρχονται να εμπλουτίσουν το τοπίο, κάνοντας την έγκυο να ζει ένα θέατρο παραλόγου όπου όλα είναι υπερβολικά, άνευ λόγου και μπορούν να συμβαίνουν την ίδια στιγμή. Χαρά και λύπη, κλάμα και γιορτή, φόβος και θάρρος, ηρεμία και νεύρα μπερδεύονται κάνοντας πολλές φορές την εγκυμονούσα αλλά και το περιβάλλον της να απορεί.

 Κι όλα αυτά από το πρώτο τρίμηνο όπου ακόμη η εγκυμοσύνη δεν είναι ορατή και άρα αποτελεί πιο προσωπική υπόθεση. Βέβαια η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική όμως συνήθως σ΄αυτήν την περίοδο η εγκυμονούσα ασχολείται ακόμη περισσότερο με τον εαυτό της παρά με το ίδιο το έμβρυο, παρακολουθώντας με θαυμασμό αλλά και φόβο το τι συμβαίνει μέσα της.

Στο δεύτερο βέβαια τρίμηνο όπου η εγκυμοσύνη είναι πλέον ορατή, το περιβάλλον της όχι μόνο συμμετέχει αλλά και επηρεάζει την όλη πορεία και εμπειρία της κυοφορίας. Το στάδιο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς γίνονται τα πρώτα σκιρτήματα του εμβρύου και είναι επομένως η πρώτη φορά που η μέλλουσα μητέρα συνειδητοποιεί την κυοφορία της. Συνδέεται πλέον συναισθηματικά με το έμβρυο που κουβαλάει και επενδύει σ΄αυτό κάνοντας όνειρα για την ζωή που τους περιμένει.

Η συναισθηματική αυτή σύνδεση γίνεται εντονότερη στο τρίτο τρίμηνο οπότε και καθιερώνεται το «εμείς». Εμείς ως οικογένεια, Εμείς ως μαμά και μωρό, κ.α. Αυξάνεται η ανησυχία, ιδιαίτερα όσο πλησιάζει η στιγμή της γέννας. Ο φόβος της απώλειας είναι μεγάλος και συχνά εμφανίζονται εφιάλτες σχετικά με την υγεία του παιδιού. Έτσι κι αλλιώς η εγκυμονούσα καλείται να αντιμετωπίσει έναν αποχωρισμό σε λίγο. Καλείται να αποχωριστεί το έμβρυο από μέσα της, να το δεχθεί στην αγκαλιά της και να το μοιραστεί άμεσα με το περιβάλλον της. Παύει να αποτελεί πια προσωπική της υπόθεση. Αυτό άλλοτε είναι παρήγορο, όταν απαλλάσσεται από ένα μεγάλο βάρος ευθύνης που μοιράζεται αρμονικά και με ασφάλεια, και άλλοτε προκαλεί άγχος όταν υπάρχει απώλεια ενός βασικού βαθμού εμπιστοσύνης στο περιβάλλον.

Συζυγικός ρόλος: 

Το νέο μέλος της οικογένειας μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για μεγαλύτερη προσωπική, ψυχοκοινωνική και ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του ζευγαριού. Ο συζυγικός ρόλος μπορεί να εμπλουτιστεί από περισσότερη αγάπη, στοργή, τρυφερότητα, φροντίδα και ωριμότητα εφόσον βέβαια το ζευγάρι είναι έτοιμο για μια τέτοια μετάβαση. Την μετάβαση από το ζευγάρι στην οικογένεια.  Σε  αντίθετη βέβαια περίπτωση που το ζευγάρι δεν έχει κατορθώσει να ξεπεράσει τα προσωπικά του αναπτυξιακά προβλήματα, η μετάβαση στον γονεϊκό ρόλο μπορεί να βιωθεί ως τραυματική εμπειρία. Μπορούμε τότε να παρατηρήσουμε συρρίκνωση  του συζυγικού ρόλου με τάση εξαφάνισης. Πολλές νέες μητέρες τείνουν να αποκλείσουν όλους τους άλλους ρόλους από την ζωή τους και να αρκεστούν – εγκλωβιστούν σ΄αυτόν της μητρότητας. Ο πρώτος ρόλος προς δοκιμασία είναι αυτός της συζύγου. Αυτό βέβαια σ΄ένα πρώτο επίπεδο μπορεί να είναι απολύτως φυσιολογικό καθώς η απόκτηση ενός παιδιού περικλείει τέτοια μαγεία που δικαιολογημένα υπερκαλύπτει τα πάντα στην ζωή της νεοεστευμένης «μανούλας». Αν όμως αυτό συνεχιστεί και πέραν της περιόδου χάριτος τείνει να παρουσιάσει την προβληματική μορφή του εγκλωβισμού, της απομόνωσης και της στέρησης νέων ερεθισμάτων. Συνήθως τον πρώτο καιρό οι «μανούλες» αισθάνονται πολύ γεμάτες τόσο από εμπειρίες όσο και από συναισθήματα που το μόνο που σκέφτονται και επιθυμούν είναι να τα μεταδώσουν στα βλαστάρια τους. Και αυτό είναι φυσικό και αναμενόμενο. Άλλωστε και η ίδια η κοινωνία έχει την τάση να εξιδανικεύει τον ρόλο της μητέρας προσδίδοντας της μια ανυπέρβλητη μοναδικότητα και φυσικά την αποκλειστικότητα της φροντίδας των παιδιών. Με την πάροδο όμως του χρόνου τα αποθέματα της μητέρας «αδειάζουν», και η μανούλα χρειάζεται στήριξη για να συνεχίσει. Παρουσιάζεται μια αμφιθυμική στάση στην κοινωνία προς τις μητέρες. Από την μια εξιδανικεύεται η μητρότητα και από την άλλη οι γυναίκες που έχουν επιλέξει την αποκλειστική απασχόληση με τα παιδιά τους απομονώνονται. Η αμφιθυμική αυτή στάση προς τις μητέρες οδηγεί συχνά μέσα από μη ρεαλιστικές προσδοκίες σε αισθήματα απογοήτευσης θυμού και φόβου. Η καλύτερη πρόληψη αυτής της κατάστασης είναι  ο τονισμός και των  υπόλοιπων ρόλων της ζωής της μητέρας. Εκτός από μανούλα είναι και κόρη κάποιας οικογένειας από την οποία μπορεί πιθανότατα να βρει στήριξη και φροντίδα, είναι και σύζυγος άρα μπορεί να ζητήσει και από εκεί αγάπη, βοήθεια, κατανόηση στο καινούργιο ρόλο του γονιού, είναι βέβαια και φίλη κάποιων ανθρώπων που την γνωρίζουν καλά και την αγαπούν και επομένως ευχαρίστως θα της σταθούν, είναι πιθανότατα και εργαζόμενη σε κάποιον χώρο και επομένως μπορεί να αποζητήσει αναγνώριση και διαφορετικά ερεθίσματα στη ζωή της ,και τέλος είναι πολιτικό και κοινωνικό ον κάποιας κοινωνίας και ως τέτοιο έχει δυνατότητες ενημέρωσης, συμμετοχής και γνώσης των όσων γίνονται γύρω της.

Ειδικές συνθήκες του πρώτου τριμήνου ζωής του βρέφους.

Σημαντικές αλλαγές στην κατανομή του χρόνου της νέας μαμάς. Επίκεντρο έχει το βρέφος με αποτέλεσμα η άμεση ικανοποίηση των αναγκών του να έχει ως αποτέλεσμα και την τροποποίηση και του δικού της τρόπου ζωής. Κοιμάται όταν το βρέφος κοιμάται, ηρεμεί όταν το βρέφος ηρεμεί, επικοινωνεί με άλλους ανθρώπους όταν το βρέφος δεν την αποζητά, και γενικότερα αποδέχεται ως ελεύθερο χρόνο τον χρόνο που της απομένει έχοντας βάλει ως προτεραιότητα της ανάγκες του μωρού της. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που το ζευγάρι από κοινού πρέπει να αποδεχθεί και να οργανωθεί με το καλύτερο δυνατό τρόπο, ενεργοποιώντας πιθανά αποθέματα π.χ. παππούδες, γιαγιάδες, νταντάδες έτσι ώστε και οι ανάγκες του μωρού να ικανοποιούνται και η μητέρα να ξεκουράζεται αλλά και το ζευγάρι να έχει το απαραίτητο γι’ αυτό χρόνο να μένει μόνο του . Είναι λανθασμένη και επιζήμια η αντίληψη ότι τώρα δεν έχουμε χρόνο για τέτοια αφού τρέχουμε και δεν προλαβαίνουμε. Σε περιόδους κρίσιμες, δραστήριες, σημαντικές και δραστικές είναι βασικό να είμαστε το δυνατό περισσότερο ξεκούραστοι και με γεμάτα αποθέματα. Από εκεί και πέρα βέβαια μπορεί το πρώτο τρίμηνο να είναι και το πιο δραστικό, δεν σημαίνει όμως ότι και στην συνέχεια τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας αλλά και το ζευγάρι από κοινού δεν θα χρειαστούν βοήθεια και στήριξη και μετέπειτα. Η μετάβαση του από ζευγάρι σε οικογένεια είναι μια διαδικασία πρωτόγνωρη, επίπονη και πάνω απ΄όλα συνεχής. Άπαξ γονιός, μια για πάντα γονιός 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Η γονεϊκότητα απαιτεί μεγάλη απόθεση αποθεμάτων , χρόνου και ενέργειας. Ο πρώτος χρόνος είναι ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς τότε πραγματώνονται οι μεγαλύτερες προσαρμογές, μοιράζονται οι ρόλοι, οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες. Όσο πιο έτοιμο, ανοιχτόμυαλο, ώριμο και κοινωνικά προετοιμασμένο είναι για κάτι τέτοιο το ζευγάρι, τόσο πιο εύκολα θα γίνει η μετάβαση του σε οικογένεια. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια συνεχής και μεταβαλλόμενη κατάσταση που απαιτεί ευλυγισία και αναστοχασμό από μέρους του ζευγαριού. Η άκαμπτη προσκόλληση σε κοινωνικά κατεστημένους ρόλους μητρότητας και πατρότητας μόνο προβλήματα και δυσχέρειες μπορεί να προκαλέσει.

Μόνιμες και παροδικές αλλαγές του τρόπου ζωής .

Είναι γεγονός ότι από την στιγμή που περνάμε από την δυάδα στην τριάδα κάποιες αλλαγές είναι αναπόφευκτο να συμβούν. Ο χώρος του σπιτιού είναι ο πρώτος που θα δεχθεί ριζικές αλλαγές. Παιδικό δωμάτιο, παιχνίδια, μπανιέρες, μπιμπερό, μωρουδιακά, πιθανά γενικότερες αλλαγές στο σπίτι για την καλύτερη υποδοχή του μωρού. Φυσικά και ο τρόπος ζωής μέσα στο σπίτι αλλάζει. Σταματά το κάπνισμα μέσα στο σπίτι, ο πολύς θόρυβος , και οι  κοινωνικές συναναστροφές περιορίζονται ειδικά στην αρχή στο ελάχιστο. Το ζευγάρι καλείται να αναλάβει και να μοιραστεί τις νέες του υποχρεώσεις. Αν δεν το κάνει με πνεύμα σύμπνοιας, αγάπης και συνεργασίας ο ένας προς τον άλλον, πολύ σύντομα προμηνύονται παράπονα, καυγάδες και δυσαρέσκειες. Δεν θα ήταν σοφό να υποτιμήσουμε την δυσκολία ανάληψη του γονεϊκού ρόλου τόσο από την πλευρά της μητέρας όσο και από την πλευρά τους πατέρα. Κανείς δεν γνωρίζει πως είναι να είσαι μητέρα ή πατέρας. Η μετάβαση του ζευγαριού σε έναν ακόμη ρόλο αυτό του γονιού, αποτελεί μια διαδικασία πρωτόγνωρη, δύσκολη, επίπονη αλλά και ευτυχής. Μόνο που για να βιωθεί αυτή η ευτυχία θα χρειαστεί καταρχήν υπομονή και επιμονή για πραγματοποίηση των αναγκαίων αλλαγών και την εξοικείωση με αυτές.

Προετοιμασία του ζευγαριού για τις επικείμενες αλλαγές – Εφόδια που μπορεί να διαθέτει:

1. Ενημέρωση από έγκυρους φορείς – ειδικούς. Κύριο μέλημα ενός ζευγαριού που γίνεται οικογένεια θα πρέπει να είναι η φροντίδα τους σε ηθικό, ψυχολογικό αλλά και πρακτικό επίπεδο. Ενημέρωση, στήριξη και φροντίδα μπορούν να αναζητηθούν σε σχολές γονέων, σεμινάρια και ομιλίες σχετιζόμενες με τον γονεϊκό τους ρόλο καθώς σε συμβούλους γάμων και οικογενειακούς θεραπευτές.
2. Αξιοποίηση όλων των δυνατών αποθεμάτων. Όπου εδώ ως αποθέματα εννοούνται ικανότητες, ψυχικά γνωρίσματα και μορφές σχέσης του ζευγαριού. Έχουμε ξαναπεί ότι όσο πιο ώριμο και ψυχολογικά προετοιμασμένο είναι ένα ζευγάρι τόσο πιο εύκολα θα μπορέσει να προσαρμοστεί στην καινούργια πραγματικότητα και τόσο πιο πολύ θα βιώσει την γονεϊκότητα με θετικό τρόπο.
3. Αποδοχή της πρώτης περιόδου ως περίοδος χάριτος – προσαρμογής. Το ζευγάρι από μόνο του θα πρέπει να αναγνωρίσει στο εαυτό του το δικαίωμα μιας περιόδου χάριτος καθώς η προσαρμογή στις νέες συνθήκες δεν μπορεί να γίνει αυτόματα και ξεκούραστα. Ειδικά στο πρώτο χρόνο χρειάζεται υπομονή για την αναγνώριση, κατανόηση και αποδοχή των απαραίτητων αλλαγών που θα πρέπει να υιοθετηθούν. Καλό θα είναι να αποφεύγονται οποιαδήποτε συμπεράσματα και αποφάσεις για την  σχέση του ζευγαριού καθώς συνήθως είναι ακραία υπό την συναισθηματική πίεση της νέας πραγματικότητας. Πολλά ζευγάρια αρχικά σκέφτονται ότι ίσως δεν έχουν κάνει την καλύτερη επιλογή συντρόφου. Ας μην βιαστούν να πάρουν αποφάσεις.
4. Ρεαλιστικούς στόχους και προσδοκίες Η έννοια της μητρότητας και γενικότερα της οικογένειας τείνει στην εποχή μας να εξιδανικεύεται και να παρουσιάζει μια «τέλεια» εικόνα. Κατακλυζόμαστε γύρω μας από τέλειες εικόνες. Στην τηλεόραση, στις διαφημίσεις ,στις ταινίες, στα περιοδικά τέλειες οικογένειες απολαμβάνουν την θαλπωρή του άψογου σπιτιού τους με τα «αγγελούδια» τους αγκαλιά σε κλίμα ζεστό και τρυφερό, όλα γύρω είναι τακτοποιημένα, τα παιδιά παίζουν και γελούν και οι γονείς όλο αγάπη και στοργή τα καμαρώνουν ξέγνοιαστοι. Όσοι είναι γονείς εδώ και καιρό είτε γελούν με την τέλεια αυτή εικόνα είτε αναρωτιούνται τι δεν κάνουν οι ίδιοι καλά στις οικογένειες τους. Και τα παιδιά δεν είναι πάντα χαρούμενα και ξέγνοιαστα, και οι γονείς δεν διακατέχονται πάντα από συναισθήματα στοργής και τρυφερότητας. Μητέρες ξαγρυπνισμένες προσπαθούν να βρουν λίγες στιγμές ησυχίας. Πατεράδες κουρασμένοι προσπαθούν να διατηρήσουν την ψυχραιμία του να μην φωνάξουν στα κατά τα άλλα αγγελούδια τους. Η αγάπη από μόνη της δεν σημαίνει πως διώχνει και όλα τα υπόλοιπα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένα άνθρωπος στις σχέσεις του. Μια μητέρα μπορεί να λατρεύει το βλαστάρι της και όμως να γίνεται και έξω φρενών μαζί του. Έχει δικαίωμα να νιώθει κουρασμένη, απογοητευμένη, αγανακτισμένη χωρίς αυτό να μειώνει την αγάπη της προς το παιδί στο ελάχιστο. ένα παιδί που κλαίει ακατάπαυστα από κολικούς μπορεί να κάνει τον καθένα να αισθανθεί ανήμπορο, ένοχο αλλά και αγανακτισμένο. Τίποτε από αυτό που νιώθουμε δεν μπορεί να μας κάνει ένοχους. Τα συναισθήματα δεν μας ενοχοποιούν αλλά οι πράξεις μας. όπως λέει και μια Ουγγαρέζικη παροιμία «οι σκέψεις που περνούν από το μυαλό μας είναι σαν τα πουλιά έχουμε ευθύνη μόνο για εκείνα που αφήνουμε να κάνουν την φωλιά τους».  Ένας γονιός έχει δικαίωμα να θυμώνει με το παιδί του, δεν έχει δικαίωμα να το κακοποιεί.
5. Προτεραιότητες. Από την στιγμή που ένα ζευγάρι γίνεται οικογένεια θα χρειαστεί και μία ανακατανομή στις προτεραιότητες που βάζει στην ζωή του. Στην πρώτη θέση ,τον πρώτο χρόνο μπαίνουν αναγκαστικά οι ανάγκες του βρέφους. Οι ανάγκες αυτές δεν περιορίζονται στο φαγητό και στο ύπνο, αλλά και στα «χάδια» και την γενικότερη φροντίδα του. Έχει επικρατήσει η άποψη ότι μόνο η μητέρα μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες ενός βρέφους τον πρώτο χρόνο της ζωής του και αυτό κυρίως λόγω του θηλασμού. Αυτό φυσικά όπως αποδεικνύεται και από τις περιπτώσεις που η μητέρα εκλείπει, δεν είναι αληθινό. Η ήρεμη και γεμάτη αγάπη και στοργή αγκαλιά ενός πατέρα ή μιας γιαγιάς ή μιας νταντάς μπορεί εξίσου να ηρεμίσει ένα πονεμένο, φοβισμένο και ανήσυχο μωρό. Το μόνο που χρειάζεται είναι αγάπη, ηρεμία, υπομονή και επιμονή για να βρεθεί τι είναι αυτό που χρειάζεται και αναζητά επίμονα ένα μωρό με το κλάμα του. Το κλάμα είναι ο μόνος τρόπος επικοινωνίας που διαθέτουν τα μωρά και μπορεί να υποδηλώνει οτιδήποτε, από την πείνα του, τον πόνο του, την νύστα του, την ανάγκη του για χάδια, την περιέργειά του, την κούραση του από τα αυξημένα ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά) που δέχεται κ.α. Είναι στο χέρι του καθενός να αποκρυπτογραφήσει το κλάμα και να καταφέρει να επικοινωνήσει με το μωρό του χαρίζοντας του την πολυπόθητη για όλους πια ηρεμία. Το πρόσωπο που συνήθως τα καταφέρνει καλύτερα είναι η μητέρα λόγω της αυτονόητης αγάπης που νιώθει αλλά και γιατί θεωρεί ότι θα πρέπει να έχει την αποκλειστικότητα της φροντίδας του μωρού. Μάλιστα πολλές μητέρες αισθάνονται πολύ άσχημα όταν αποτυγχάνουν να ηρεμήσουν το μωρό τους και κάποιος άλλος τα καταφέρνει. Κυριεύονται από ενοχές μήπως δεν είναι καλές και άξιες μητέρες και παραγνωρίζοντας την κούραση τους, κακοποιώντας τον εαυτό τους, αντί να προσπαθήσουν να ηρεμήσουν και να ξεκουραστούν εκμεταλλευόμενες την ενδεχόμενη βοήθεια που τους προσφέρεται, την αρνούνται και παιδεύονται ακόμη περισσότερο να τα καταφέρουν. Είναι καιρός ο μύθος της πανίσχυρης και πανταχού παρούσας μητέρας να καταρρεύσει. όλοι έχουν ανάγκη από στιγμές ανάπαυλας και όλοι η οικογένεια είναι υπεύθυνη για τα παιδιά.
6. Συνεχής επικοινωνία τόσο του ζευγαριού μεταξύ του όσο και του ζευγαριού με τους σημαντικούς γύρω του. Δυστυχώς στις μέρες μας οι οικογένειες είναι περισσότερο απομονωμένες από ποτέ άλλοτε. Από την στιγμή που ένα ζευγάρι αποφασίσει να αποκτήσει παιδιά αρχίζει να βιώνει και τις πρώτες ενδείξεις κοινωνικής απομόνωσης, ξεκινώντας από τον κοντινό του κοινωνικό περίγυρο. Η γειτονιά, οι φίλοι, οι ευρύτεροι συγγενείς που άλλοτε μετείχαν στην ανατροφή των παιδιών, τώρα πια σπάνια μετέχουν και αυτό με μικρό μερίδιο ρόλου. Ακόμη και η ίδια η κοινωνία που θεωρητικά εξιδανικεύει την μητρότητα και τον θεσμό της οικογένειας, πρακτικά έχει την τάση να απομονώνει τα παιδιά. Αρκεί να δει κανείς πόσο εύκολο είναι να κυκλοφορήσει κανείς με παιδικό καροτσάκι στους δρόμους, τα μαγαζιά, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τις υπηρεσίες. Μέσα σ΄ένα τέτοιο λοιπόν πλαίσιο αναφοράς, είναι βασικό για το ζευγάρι να διατηρήσει στην μεταξύ του σχέση μια ανοιχτή επικοινωνία βασιζόμενη στον σεβασμό, την κατανόηση και την αλληλοβοήθεια. Η γονεϊκότητα θα τους φέρει αντιμέτωπους με πολλές δυσκολίες και προβλήματα που για να τα ξεπεράσουν θα χρειαστούν στήριξη, σύμπνοια και βοήθεια. Δεν είναι επίσης ούτε ντροπή ούτε λάθος να δεχθούν την βοήθεια και την στήριξη του περίγυρου τους.
7. Καλή οργάνωση χρόνου και ενέργειας – καταμερισμός εργασιών. Δυστυχώς οι περισσότεροι καυγάδες στα ζευγάρια εμφανίζονται σ΄αυτό ακριβώς το θέμα. Οι ισχύοντες κοινωνικοί ρόλοι της μητρότητας και της πατρότητας με την άκαμπτη μορφή που παρουσιάζονται πολλές φορές προκαλούν διαφωνίες, δυσεπίλυτα προβλήματα στο ζευγάρι. Αυτό που συνήθως είναι αναμενόμενο είναι η μητέρα να ασχολείται αποκλειστικά με το βρέφος, είτε σταματώντας από  την δουλειά της είτε κάνοντας χρήση αδείας, και ο πατέρας να δουλεύει πολλές φορές πιο σκληρά λόγω τον αυξημένων εξόδων και άρα να λείπει περισσότερο από το σπίτι.  Ένα τέτοιο τοπίο βέβαια υποσκάπτει κάθε προσπάθεια οργάνωσης και καταμερισμού εργασίας. Η μητέρα συνήθως αισθάνεται μόνη και εγκλωβισμένη στο σπίτι ( ειδικά αν δεν υπάρχει ουσιαστική στήριξη από το περιβάλλον της), πιεσμένη συναισθηματικά και ψυχολογικά μέσα σ΄έναν πρωτόγνωρο και άγνωστο γι΄αυτήν ρόλο, αυτό του γονιού και πολλές φορές θυμωμένη και αγανακτισμένη γιατί όλες τις ανησυχίες και τους φόβους που έχουν να κάνουν με το μωρό αισθάνεται ότι τα επωμίζεται μόνη της. Μια τελευταία πινελιά στην δύσκολη αυτή περίοδο που περνά προσθέτουν οι ορμονικές της διακυμάνσεις (θλίψη, στεναχώρια, αδικαιολόγητοι φόβοι, νεύρα κ.α.) . Τέλος μέσα σ΄όλα αυτά έρχεται και το αυτονόητο ότι αφού είναι σπίτι και δεν εργάζεται, αναλαμβάνει και το νοικοκυριό.   Ο πατέρας από την άλλη καλείται να καλύψει και να ανταποκριθεί στα αυξημένα οικογενειακά έξοδα που προκύπτουν και από την γέννηση του μωρού αλλά πολλές φορές και από το σταμάτημα της εργασίας από την σύζυγο. Ένας καλός πατέρας πρέπει να παρέχει τα πάντα στην οικογένεια του. Αυτό τον κάνει σκληρά εργαζόμενο, απομακρυσμένο από το σπίτι του και φυσικά κουρασμένο. Αλλά και όταν ακόμη επιστρέφει σπίτι του με διάθεση δεν είναι πάντα εύκολο να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες που επικρατούν. Χάνει πολλά επεισόδια από την καθημερινότητα και αισθάνεται ότι δεν υπάρχει χώρος γι΄αυτόν. Με το βρέφος δεν ξέρει τι να κάνει, πώς να το πιάσει, πώς να το παίξει, πώς να το χαρεί, πώς να το κάνει να σταματήσει να κλαίει, πώς να μην του κάνει κακό.      Με την γυναίκα του δεν ξέρει πια πώς να αποκτήσει επαφή. Την αισθάνεται  «να είναι αλλού». Το μωρό κυριαρχεί στην ζωή της , αυτό την κάνει να χαίρεται, αυτό να λυπάται, αυτό να κουράζεται. Αισθάνεται πως ότι διαφορετικό και αν της πει από την δική του πια ζωή λίγο την αφορά. Άλλωστε μαζί του είναι πολλές φορές θυμωμένη λες και αυτός φταίει που κάθεται μες το σπίτι και λες και πρέπει να  γίνει ο σούπερμαν που μετά από 12 ώρες δουλειάς να γυρίζει σπίτι και να καθαρίζει ή να έχει όρεξη να ξενυχτά με κλάματα.  Αν οι νέοι γονείς εγκλωβισθούν μέσα σε μια τέτοια πραγματικότητα όπου η μητέρα φροντίζει το μωρό και ο πατέρα τα λεφτά, και σταματήσουν να μοιράζονται τα συναισθήματα τους, και τις εμπειρίες του με σεβασμό, αγάπη και νοιάξιμο  ο ένας για τον άλλον, πολύ σύντομα η σχέση τους θα βρεθεί σε καμπή.
8. Φροντίδα εαυτού σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο. Είναι βασικό ο καθένας από τους γονείς ατομικά να έχει την ευθύνη και την φροντίδα της κατάστασής του είτε σωματικής είτε ψυχικής. Αυτό θα αποτρέψει καταστάσεις ενοχοποίησης μεταξύ των συντρόφων και ανάθεσης ευτυχίας.
9. Προσωπικός χρόνος ζευγαριού χωρίς την φροντίδα του παιδιού.

Όσο καλά και αν οργανωθεί ο χρόνος της οικογένειας, όσο καλά και αν προσαρμοστεί το ζευγάρι στον νέο του γονεϊκό ρόλο, είναι απαραίτητο γι΄αυτούς εφόσον υπάρχει βέβαια δυνατότητα να εξοικονομούν και κάποιον χρόνο μόνοι τους όπου αυτό που θα υπερισχύει έστω και για λίγο χρόνο θα είναι ο ρόλος των συντρόφων.

Καταλήγοντας θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασικότερο προσόν προετοιμασίας   ενός ζευγαριού που γίνεται οικογένεια είναι η ίδια η ποιότητα της σχέσης τους. Όλες οι δυσκολίες προσαρμογής που θα αντιμετωπίσουν από τις πιο απλές (διαμόρφωση σπιτιού) έως τις πιο περίπλοκες (αναλαμβάνω τον ρόλο της μητέρα ή του πατέρα), θα καταστούν πιο εύκολα προσπελάσιμες από ένα ζευγάρι που έχει «φροντίσει» τόσο την σχέση του όσο και την ατομική  προσωπική ολοκλήρωση του καθενός. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να διατηρήσουν την επικοινωνία τους ανοιχτή και να μην εγκλωβισθούν σε κοινωνικά κατεστημένες αντιλήψεις που το μόνο που θα καταφέρνουν θα είναι να τους πικραίνουν, να τους αποξενώνουν και πιθανότατα να ανατρέπουν και το χιλιοακουσμένο «εγώ δεν θα γίνω σαν τους γονείς μου».

Τα παιδιά από βρεφάκια ακόμη παρουσιάζουν κάποια χαρακτηριστικά κάποιες ικανότητες κάποια γνωρίσματα, μια συγκεκριμένη δηλαδή εξελικτική πορεία που καλό είναι να την γνωρίζουν οι γονείς . Δεν είναι όμως μόνο αυτό που θα τους κάνει έτοιμους και «καλούς» γονείς. Δεν αρκεί να ξέρει κανείς τα γνωρίσματα της βρεφικής ηλικίας για να μπορέσει να ηρεμήσει ένα μωρό που κλαίει. Ούτε αρκεί να ξέρει τα στάδια της νευροφυσιολογικής ανάπτυξης ενός παιδιού για καταφέρει να δει να του χαμογελά ή να τρέχει με λαχτάρα να τον αγκαλιάσει.

Ούτε βέβαια αρκεί να είναι καλά μοιρασμένες όλες οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα μεταξύ του ζευγαριού ώστε ένα παιδί να μπορεί να δείχνει την αγάπη του και να δημιουργεί σχέσεις. Και φυσικά  δεν αρκεί οι γονείς να φροντίζουν τον εαυτό τους πνευματικά , ψυχολογικά ή σωματικά  για να μπορεί και το παιδί να αγαπά τον εαυτό του.

Κάθε ένα από τα παραπάνω είναι σημαντικό – απαραίτητο – αναγκαίο αλλά από μόνο του δεν λέει τίποτε. Ο γονιός τα χρειάζεται όλα στο σακούλι των αποθεμάτων του. Πότε τελειώνει το ένα και αυξάνεται το άλλο, πότε μπερδεύονται όλα μαζί και δημιουργούνται διάφορα μαγικά, πότε κάποιο ξεχωρίζει και επιβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες. Όπως και σε όλες τις σχέσεις έτσι και στις οικογενειακές δεν υπάρχουν συνταγές επιτυχίας με ρητούς και απαράβατους κανόνες.

Η μοναδική ίσως συνταγή που θα μπορούσε να δοθεί σ΄έναν νεοεστευμένο γονιό θα ήταν να πορευθεί με περιέργεια, με διάθεση αναζήτησης γνώσης, με ένστικτο και συναίσθημα. Η αλήθεια είναι πως κάθε γονιός νιώθει πότε η σχέση του με το μωρό ή παιδί πάει καλά ή όχι . Φτάνει λοιπόν  να το ομολογήσει στον εαυτό του, να αποζητήσει πηγές στήριξης και με αγάπη και τόλμη να ξαναστραφεί στην σχέση του μαζί του.

 Μαρία Κυριακίδου, ψυχολόγος.