Συμβουλευτική Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός αποτελεί μια δυναμική διαδικασία συμβουλευτικής, με στόχο την ανάπτυξη της επαγγελματικής ταυτότητας του ατόμου η οποία θα καθορίσει και την πορεία της σταδιοδρομίας του. Καθώς όμως η επαγγελματική ανάπτυξη επηρεάζει και επηρεάζεται και από την προσωπική ανάπτυξη, η εξέλιξη της σταδιοδρομίας δεν μπορεί παρά να αφορά στο σύνολο της ζωής του ατόμου και όχι μόνο στο επάγγελμα του.
Η συμβουλευτική Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Συ.Ε.Π) ως μια πολυδιάστατη διαδικασία ασχολείται με τις εξής παραμέτρους (https://e-stadiodromia.eoppep.gr/images/programma-agogis.pdf ):
- Αυτογνωσία: μαθαίνω ποιος είμαι (ενδιαφέροντα, δεξιότητες, αξίες, ανάγκες, ρόλοι, συνθήκες ζωής, βιώματα και επιπτώσεις στην προσωπικότητα), σε τι κατάσταση βρίσκομαι (αποθέματα/δυνατότητες, δυνατά και αδύναμα κομμάτια εαυτού), τι θέλω, προς τα που θέλω να κατευθυνθώ (προσδοκίες, στόχοι, οραματισμοί), τι με εμποδίζει και πως να το διαχειριστώ. Η σύγχρονη αντίληψη της διαδικασίας της αυτογνωσίας, διέπεται από μία ολιστική αντιμετώπιση του Εαυτού όπου δεν αποτελείται πλέον μόνο από το σύνολο των αντικειμενικών ατομικών χαρακτηριστικών (που μένουν να ανακαλυφθούν) αλλά από την υποκειμενική αυτοαντίληψη και την επίγνωση ενός εαυτού που εξελίσσεται, που αναδιαμορφώνεται, με βάση τον τρόπο που το άτομο νοηματοδοτεί τα βιώματα του και που διατηρεί μια προοπτική στο μέλλον, ανάλογη της σχέσης αλληλεπίδρασης με το πλαίσιο στο οποίο ανήκει.
- Ενημέρωση /πληροφόρηση: μαθαίνω να ερευνώ, να συγκεντρώνω πληροφορίες για τον χώρο της εκπαίδευσης/αγοράς εργασίας με βάση τα ενδιαφέροντα μου και τους επαγγελματικούς μου στόχους, να αξιολογώ τις πηγές πληροφόρησης, να παραμένω δημιουργικός και παραγωγικός.. Είναι σημαντικό να διαχειρίζομαι τις πληροφορίες με κριτική σκέψη, να παραμένω συγκεντρωμένος στην διαδικασία της συλλογής και της αξιολόγησης των πληροφοριών, να κρατώ ανοιχτές τις προοπτικές μου και τις δυνατότητες εξέλιξης.
- Λήψη αποφάσεων: μαθαίνω να παίζω ουσιαστικό και ενεργό ρόλο στην διαδικασία λήψεων αποφάσεων είτε σε εκπαιδευτικό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Η λήψη επαγγελματικών αποφάσεων είναι μια σύνθετη διαδικασία που συνδιαμορφώνεται από διάφορους ατομικούς, οικογενειακούς ,πολιτισμικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Με ευθύνη, ενδιαφέρον, δημιουργική περιέργεια και αυτοπεποίθηση μαθαίνω να παίρνω αποφάσεις με βάση το προσωπικό πλάνο ζωής μου, όπου συνυπολογίζονται οι πληροφορίες που έχω συλλέξει (γνωστική πλευρά), τα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα (συναισθηματική πλευρά) και οι τρόποι συμπεριφοράς, αξίες – στάσεις (συμπεριφορική πλευρά).
- Δεξιότητες διαχείρισης σταδιοδρομίας (μεταδεξιότητες ή θετικές ψυχοκοινωνικές δυνάμεις): πρόκειται για αυτορρυθμιζόμενες δεξιότητες (όπως η ελπίδα – αισιοδοξία, η αυτοαποτελεσματικότητα, η επαγγελματική προσαρμοστικότητα, η ψυχική ανθεκτικότητα, ο οραματισμός μέλλοντος, η διαχείριση του τυχαίου… κ.α) που ενδυναμώνουν τις ικανότητες του ατόμου για μάθηση, διερεύνηση, πρόβλεψη, αλλαγή, μετάβαση και προσαρμογή τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Ενισχύοντας τις δεξιότητες διαχείρισης σταδιοδρομίας μπορώ να συλλέγω, να οργανώνω και να αξιοποιώ πληροφορίες που αφορούν στον εαυτό μου και την εκπαίδευση/αγορά εργασίας και επομένως να δομώ με έναν λειτουργικό τρόπο την πορεία της σταδιοδρομίας μου.
- Μεταβάσεις: μαθαίνω να διαχειρίζομαι τις αλλαγές που προκύπτουν από τις εκούσιες μεταβάσεις (π.χ. από δημοτικό σε γυμνάσιο – λύκειο κ.ο.κ, από την εκπαίδευση γενικότερα στην αγορά εργασίας), ή τις ακούσιες μεταβολές των καταστάσεων (όπως απόλυση, μετάθεση, αλλαγή καριέρας κ.α). Κάθε περίπτωση αποτελεί ένα ξεχωριστό βίωμα και απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση. Γενικότερα όμως η διαδικασία της μετάβασης διακρίνεται από την αλληλεπίδραση τεσσάρων παραγόντων που έχουν να κάνουν με την κατάσταση (περιγραφή της μετάβασης ), τον εαυτό (προσωπικά χαρακτηριστικά), το υποστηρικτικό δίκτυο και τις στρατηγικές (ενεργός δράση ή αποφυγή της μετάβασης).
Παρότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, και επομένως και η πορεία της συμβουλευτικής είναι συνυφασμένη με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των ωφελούμενων, θα μπορούσαμε να πούμε πως γενικά ένας ενδεδειγμένος ολοκληρωμένος κύκλος Συ.Ε.Π περιλαμβάνει τουλάχιστον 6 συνεδρίες, (χωρίς να χρειάζεται να περιοριστεί κανείς σ’ αυτές) με στόχο την επαρκή διερεύνηση των παραπάνω παραγόντων (αυτογνωσία, πληροφόρηση, λήψη αποφάσεων, δεξιότητες διαχείρισης σταδιοδρομίας, μετάβαση):
- Μία συνεδρία για την διερεύνηση του αιτήματος της συμβουλευτικής (διαδικασίες μετάβασης, ανάγκες, δυσκολίες, προβλήματα κ.α) και της κατάρτισης του πλάνου εργασίας («συμβόλαιο» εργασίας, οργάνωση «έξυπνων στόχων»)
- Τέσσερις συνεδρίες για την διερεύνηση και την ενίσχυση (ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του καθενός) των διαδικασιών της αυτογνωσίας, της διαχείρισης σταδιοδρομίας , της πληροφόρησης και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
- Μία συνεδρία για τον απολογισμό της εφαρμογής του πλάνου των «έξυπνων στόχων». Ανατροφοδότηση και κλείσιμο της συμβουλευτικής ή συμφωνία ενός νέου κύκλου συμβουλευτικής εφόσον προκύψει αναθεώρηση των στόχων.
Το τέλος ενός κύκλου συνεδριών Συ.Ε.Π (Συμβουλευτικής Επαγγελματικού Προσανατολισμού) δεν σημαίνει και το τέλος της διαχείρισης της σταδιοδρομίας. Ο καθένας διαγράφει τις δικές του πορείες, τα δικά του μονοπάτια επαγγελματικής ανάπτυξης και χρειάζεται καθ’ όλη την διάρκεια του «ταξιδιού» να παραμένει ανοιχτός στις προκλήσεις, διαθέσιμος στις αλλαγές, θετικός στις ανατροπές και αισιόδοξος στις προσαρμογές!
Η διαχείριση της σταδιοδρομίας αποτελεί πια μια δια βίου υπόθεση.