«O καθένας μπορεί να θυμώσει – αυτό….. είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο……, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο»
Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια
Στις μέρες μας η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης αποκτά όλο και περισσότερη βαρύτητα. Η διαμόρφωση των σύγχρονων κοινωνικών καταστάσεων είναι τέτοια που συχνά οδηγεί το άτομο στην κοινωνική αλλοτρίωση. Σημάδια των καιρών η μοναξιά, το άγχος, η θλίψη, η απογοήτευση, η ανασφάλεια, η αίσθηση κενού και η επιθετικότητα. Η πολυπλοκότητα της καθημερινότητας και οι διάφορες ψυχοκοινωνικές πιέσεις, συχνά αιφνιδιάζουν και καθιστούν τους ανθρώπους απροετοίμαστους για την επόμενη μέρα. Η εποχή μας δεν έχει να αναδείξει γνωστές, καθιερωμένες συνθήκες, σχέσεις και καταστάσεις μέσα στις οποίες ο καθένας γνωρίζει τι πρέπει να κάνει και πώς να λειτουργήσει.
Παλαιότερα ο ρόλος, η συμπεριφορά και οι προοπτικές κάποιου καθορίζονταν και περιορίζονταν από την οικογένεια στην οποία είχε γεννηθεί και το μέρος που είχε γεννηθεί. Ακόμη ακόμη και από την σειρά της γέννησης του ή το φύλο του (ήταν πολύ συγκεκριμένη και δεδομένη η πορεία, η συμπεριφορά και οι προοπτικές π.χ. ενός πρωτότοκου γιου εύπορης οικογένειας και δεν χρειαζόταν ούτε να την ανακαλύψει ούτε να την κατακτήσει). Επίσης υπήρχαν συγκεκριμένοι τρόποι επικοινωνίας, συμπεριφορά και ανάπτυξης σχέσεων (π.χ προξενιά με σκοπό τον γάμο, διαδοχή στην εργασία από γενιά σε γενιά , ήθη και έθιμα ).
Στην εποχή μας όλα τα δεδομένα τείνουν να ανατραπούν. Ο καθένας μπορεί να διεκδικήσει την ζωή που επιθυμεί, τους τρόπους συμπεριφοράς που τον εκφράζουν και του τρόπους επικοινωνίας που τον βοηθούν. Η αίσθηση ελευθερίας βαραίνει συχνά από την έλλειψη βάσεων και την ανασφάλεια του άγνωστου.
Ο σύγχρονος άνθρωπος μέσα από την απεριόριστη ελευθερία του χρειάζεται ο ίδιος από μόνος του να διαμορφώσει και να ανακαλύψει τον εαυτό του ως οντότητα αλλά και τον εαυτό του σε σχέση με τους άλλους ως επικοινωνιακό σύστημα. Η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης περιλαμβάνει όλες εκείνες τις δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για την απόκτηση της αυτογνωσίας και της ομαλής ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας.
Πρόκειται για μια μορφή κοινωνικής νοημοσύνης που περιλαμβάνει την ικανότητα αναγνώρισης των δικών μας συναισθημάτων και των συναισθημάτων των άλλων, διάκρισης μεταξύ των συναισθημάτων και χρήσης της πληροφορίας (που απορρέει από τα συναισθήματα) για την καθοδήγηση της σκέψης και των πράξεων μας.
Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης διασφαλίζει την απόκτηση ενός ικανοποιητικού επιπέδου αυτογνωσίας μας, την ικανότητα δηλαδή να παρατηρούμε και να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τον εαυτό … Κατόπιν να τα διαχειριζόμαστε, να συνειδητοποιούμε τα “κρυφά δεδομένα” πίσω από το κάθε συναίσθημα και να βρίσκουμε τρόπο για τον έλεγχο των φόβων, του θυμού και της θλίψης μας. Τέλος, να έχουμε την ευελιξία να αλλάζουμε το συναίσθημα προκειμένου να εξυπηρετήσει το σκοπό μας, μετατρέποντας, για παράδειγμα, την απογοήτευση σε πείσμα, το θυμό σε κίνητρο για επιτυχία, τον φόβο σε περιέργεια για το νέο κοκ
Επομένως, η Συναισθηματική νοημοσύνη είναι η αναγνώριση και εκτίμηση τόσο των δικών μας συναισθημάτων όσο και των συναισθημάτων των άλλων, η κατάλληλη ανταπόκριση σε αυτά και η αποτελεσματική εφαρμογή της ενέργειας των συναισθημάτων στην καθημερινή μας ζωή και την εργασία. Η σημασία της ύπαρξης και ανάπτυξης μιας τέτοιας μορφής νοημοσύνης είναι τεράστια, καθώς μπορεί να μας βοηθήσει να εξελιχθούμε, να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της ζωής ( άγχος, μοναξιά, κατάθλιψη, επιθετικότητα κλπ.) και να αλληλεπιδράσουμε επιτυχώς με άλλους ανθρώπους.
Οι δυσκολίες είναι πολλές στην εποχή μας. Ο δρόμος της συναισθηματικής νοημοσύνης οδηγεί στην αυτογνωσία, την αυτενέργεια, την υπευθυνότητα και την αυτονομία. Βοηθά στο να αναλάβει κανείς την ευθύνη των συναισθημάτων του και των σκέψεων του και της ευτυχίας του. Βοηθά στην αναγνώριση και στον σεβασμό των συναισθημάτων των άλλων και στην αποφυγή άσκησης ανώφελης κριτικής. Επομένως βοηθά στην οργάνωση και την ανάπτυξη υγιών και εποικοδομητικών σχέσεων.
Το πιο σημαντικό βέβαια απ’ όλα είναι η αίσθηση ολοκλήρωσης που αποκτά κανείς. Κάθε σκέψη, κάθε αντίληψη, κάθε συναίσθημα κάθε αίσθηση βρίσκει έναν τρόπο κωδικοποίηση, έκφρασης και επικοινωνίας. Κάθε στόχο βρίσκει ένα τρόπο επίτευξης.
«Βλέπω συχνά άτομα που δεν τα καταφέρνουν, αλλά σπάνια βλέπω κάποιον που δεν μπορεί να τα καταφέρει»
Z. Ziglar
Μαρία Κυριακίδου, Ψυχολόγος