Πως το ζευγάρι θα οργανώσει την οικογένεια του με κανόνες, όρια, αξίες, τρόπους επικοινωνίας και ρόλους που να του ταιριάζουν και να οδηγούν σε οικογενειακή γαλήνη και ευτυχία. «Μαθήματα καθημερινότητας».

Η προετοιμασία για την υποδοχή του παιδιού και την μετάβαση από το ζευγάρι στην οικογένεια ξεκινά από την κυοφορία. Η κατάσταση της κυοφορίας, επιθυμητής ή ανεπιθύμητης, προγραμματισμένης ή απρογραμμάτιστης, αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες εμπειρίες στην ζωή ενός ανθρώπου. Όχι μόνο στην ζωή μιας γυναίκας αλλά και στην ζωή του συντρόφου της που την βιώνει έμμεσα μέσα από την σχέση που έχει μαζί της. Από εκεί και πέρα βέβαια το πώς θα βιωθεί εξαρτάται από το πλαίσιο που θα συμβεί. Ο τόπος, ο χρόνος, οι καταστάσεις, τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων και κυρίως η ποιότητα της σχέσης, κάνουν την εγκυμοσύνη να χρωματίζεται από τα πιο χαρούμενα μέχρι τα πιο μελανά χρώματα.

Στο πρώτο τρίμηνο, η εγκυμοσύνη αποτελεί πιο πολύ προσωπική υπόθεση της εγκύου. Η εγκυμοσύνη δεν είναι ακόμη ορατή και το περιβάλλον ασχολείται μ’ αυτήν τόσο όσο η εγκυμονούσα προκαλεί. Βέβαια η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική όμως συνήθως σ΄αυτήν την περίοδο η εγκυμονούσα ασχολείται ακόμη περισσότερο με τον εαυτό της παρά με το ίδιο το έμβρυο, παρακολουθώντας με θαυμασμό αλλά και φόβο το τι συμβαίνει μέσα της.

Στο δεύτερο βέβαια τρίμηνο όπου η εγκυμοσύνη είναι πλέον ορατή, το περιβάλλον της όχι μόνο συμμετέχει αλλά και επηρεάζει την όλη πορεία και εμπειρία της κυοφορίας. Το στάδιο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς γίνονται τα πρώτα σκιρτήματα του εμβρύου και είναι επομένως η πρώτη φορά που η μέλλουσα μητέρα συνειδητοποιεί την κυοφορία της. Συνδέεται πλέον συναισθηματικά με το έμβρυο που κουβαλάει και επενδύει σ΄αυτό κάνοντας όνειρα για την ζωή που τους περιμένει.

Η συναισθηματική αυτή σύνδεση γίνεται εντονότερη στο τρίτο τρίμηνο οπότε και καθιερώνεται το «εμείς». Εμείς ως οικογένεια, Εμείς ως μαμά και μωρό, κ.α. Αυξάνεται η ανησυχία, ιδιαίτερα όσο πλησιάζει η στιγμή της γέννας. Ο φόβος της απώλειας είναι μεγάλος και συχνά εμφανίζονται εφιάλτες σχετικά με την υγεία του παιδιού. Έτσι κι αλλιώς η εγκυμονούσα καλείται να αντιμετωπίσει έναν αποχωρισμό σε λίγο. Καλείται να αποχωριστεί το έμβρυο από μέσα της, να το δεχθεί στην αγκαλιά της και να το μοιραστεί άμεσα με το περιβάλλον της. Παύει να αποτελεί πια προσωπική της υπόθεση. Αυτό άλλοτε είναι παρήγορο, όταν απαλλάσσεται από ένα μεγάλο βάρος ευθύνης που μοιράζεται αρμονικά και με ασφάλεια, και άλλοτε προκαλεί άγχος όταν υπάρχει απώλεια ενός βασικού βαθμού εμπιστοσύνης στο περιβάλλον.

Το νέο μέλος της οικογένειας μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για μεγαλύτερη προσωπική, ψυχοκοινωνική και ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του ζευγαριού. Ο συζυγικός ρόλος μπορεί να εμπλουτιστεί από περισσότερη αγάπη, στοργή, τρυφερότητα, φροντίδα και ωριμότητα εφόσον βέβαια το ζευγάρι είναι έτοιμο για μια τέτοια μετάβαση. Σε αντίθετη βέβαια περίπτωση που το ζευγάρι δεν έχει κατορθώσει να ξεπεράσει τα προσωπικά του αναπτυξιακά προβλήματα, η μετάβαση στον γονεϊκό ρόλο μπορεί να βιωθεί ως τραυματική εμπειρία. Μπορούμε τότε να παρατηρήσουμε συρρίκνωση του συζυγικού ρόλου με τάση εξαφάνισης. Πολλές νέες μητέρες τείνουν να αποκλείσουν όλους τους άλλους ρόλους από την ζωή τους και να αρκεστούν, να εγκλωβιστούν σ΄αυτόν της μητρότητας. Ο πρώτος ρόλος προς δοκιμασία είναι αυτός της συζύγου. Αυτό βέβαια σ΄ένα πρώτο επίπεδο μπορεί να είναι απολύτως φυσιολογικό καθώς η απόκτηση ενός παιδιού περικλείει τέτοια μαγεία που δικαιολογημένα υπερκαλύπτει τα πάντα στην ζωή της νεοεστευμένης «μανούλας». Αν όμως αυτό συνεχιστεί και πέραν της περιόδου χάριτος τείνει να παρουσιάσει την προβληματική μορφή του εγκλωβισμού, της απομόνωσης και της στέρησης νέων ερεθισμάτων και πηγών θετικής ανατροφοδότησης.

Ο πρώτος χρόνος είναι ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς τότε πραγματώνονται οι μεγαλύτερες προσαρμογές, μοιράζονται οι ρόλοι, οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες. Όσο πιο έτοιμο, ανοιχτόμυαλο, ώριμο και κοινωνικά προετοιμασμένο είναι για κάτι τέτοιο το ζευγάρι, τόσο πιο εύκολα θα γίνει η μετάβαση του σε οικογένεια. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια συνεχής και μεταβαλλόμενη κατάσταση που απαιτεί ευλυγισία και αναστοχασμό από μέρους του ζευγαριού. Η άκαμπτη προσκόλληση σε κοινωνικά κατεστημένους ρόλους μητρότητας και πατρότητας μόνο προβλήματα και δυσχέρειες μπορεί να προκαλέσει.

Αποδοχή της πρώτης περιόδου ως περίοδος χάριτος – προσαρμογής. Το ζευγάρι από μόνο του θα πρέπει να αναγνωρίσει στο εαυτό του το δικαίωμα μιας περιόδου χάριτος καθώς η προσαρμογή στις νέες συνθήκες δεν μπορεί να γίνει αυτόματα και ξεκούραστα. Ειδικά στο πρώτο χρόνο χρειάζεται υπομονή για την αναγνώριση, κατανόηση και αποδοχή των απαραίτητων αλλαγών που θα πρέπει να υιοθετηθούν. Καλό θα είναι να αποφεύγονται οποιαδήποτε συμπεράσματα και αποφάσεις για την σχέση του ζευγαριού καθώς συνήθως είναι ακραία υπό την συναισθηματική πίεση της νέας πραγματικότητας. Πολλά ζευγάρια αρχικά σκέφτονται ότι ίσως δεν έχουν κάνει την καλύτερη επιλογή συντρόφου. Ας μην βιαστούν να πάρουν αποφάσεις.

Αξιοποίηση όλων των δυνατών αποθεμάτων. Όπου εδώ ως αποθέματα εννοούνται ικανότητες, ψυχικά γνωρίσματα και μορφές σχέσης του ζευγαριού. Έχουμε ξαναπεί ότι όσο πιο ώριμο και ψυχολογικά προετοιμασμένο είναι ένα ζευγάρι τόσο πιο εύκολα θα μπορέσει να προσαρμοστεί στην καινούργια πραγματικότητα και τόσο πιο πολύ θα βιώσει την γονεϊκότητα με θετικό τρόπο.

Ρεαλιστικούς στόχους και προσδοκίες. Η έννοια της μητρότητας και γενικότερα της οικογένειας τείνει στην εποχή μας να εξιδανικεύεται και να παρουσιάζει μια «τέλεια» εικόνα. Κατακλυζόμαστε γύρω μας από τέλειες εικόνες. Στην τηλεόραση, στις διαφημίσεις ,στις ταινίες, στα περιοδικά, τέλειες οικογένειες απολαμβάνουν την θαλπωρή του άψογου σπιτιού τους με τα «αγγελούδια» τους αγκαλιά σε κλίμα ζεστό και τρυφερό, όλα γύρω είναι τακτοποιημένα, τα παιδιά παίζουν και γελούν και οι γονείς όλο αγάπη και στοργή τα καμαρώνουν ξέγνοιαστοι. Και τα παιδιά δεν είναι πάντα χαρούμενα και ξέγνοιαστα, και οι γονείς δεν διακατέχονται πάντα από συναισθήματα στοργής και τρυφερότητας. Μητέρες ξαγρυπνισμένες προσπαθούν να βρουν λίγες στιγμές ησυχίας. Πατεράδες κουρασμένοι προσπαθούν να διατηρήσουν την ψυχραιμία του να μην φωνάξουν στα κατά τα άλλα αγγελούδια τους. Η αγάπη από μόνη της δεν σημαίνει πως διώχνει και όλα τα υπόλοιπα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένα άνθρωπος στις σχέσεις του. Μια μητέρα μπορεί να λατρεύει το βλαστάρι της και όμως να γίνεται και έξω φρενών μαζί του. Έχει δικαίωμα να νιώθει κουρασμένη, απογοητευμένη, αγανακτισμένη χωρίς αυτό να μειώνει την αγάπη της προς το παιδί στο ελάχιστο. Ένα παιδί που κλαίει ακατάπαυστα από κολικούς μπορεί να κάνει τον καθένα να αισθανθεί ανήμπορο, ένοχο αλλά και αγανακτισμένο. Τίποτε από αυτό που νιώθουμε δεν μπορεί να μας κάνει ένοχους. Τα συναισθήματα δεν μας ενοχοποιούν αλλά οι πράξεις μας. Όπως λέει και μια Ουγγαρέζικη παροιμία «οι σκέψεις που περνούν από το μυαλό μας είναι σαν τα πουλιά. Έχουμε ευθύνη μόνο για εκείνα που αφήνουμε να κάνουν την φωλιά τους». Ένας γονιός έχει δικαίωμα να θυμώνει με το παιδί του, δεν έχει δικαίωμα να το κακοποιεί.

Προτεραιότητες. Από την στιγμή που ένα ζευγάρι γίνεται οικογένεια θα χρειαστεί και μία ανακατανομή στις προτεραιότητες που βάζει στην ζωή του. Στην πρώτη θέση ,τον πρώτο χρόνο μπαίνουν αναγκαστικά οι ανάγκες του βρέφους. Οι ανάγκες αυτές δεν περιορίζονται στο φαγητό και στο ύπνο, αλλά και στα «χάδια» και την γενικότερη φροντίδα του. Έχει επικρατήσει η άποψη ότι μόνο η μητέρα μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες ενός βρέφους τον πρώτο χρόνο της ζωής του και αυτό κυρίως λόγω του θηλασμού. Αυτό φυσικά όπως αποδεικνύεται και από τις περιπτώσεις που η μητέρα εκλείπει, δεν είναι αληθινό. Η ήρεμη και γεμάτη αγάπη και στοργή αγκαλιά ενός πατέρα ή μιας γιαγιάς ή μιας νταντάς μπορεί εξίσου να ηρεμίσει ένα πονεμένο, φοβισμένο και ανήσυχο μωρό. Το μόνο που χρειάζεται είναι αγάπη, ηρεμία, υπομονή και επιμονή για να βρεθεί τι είναι αυτό που χρειάζεται και αναζητά επίμονα ένα μωρό με το κλάμα του.

Συνεχής επικοινωνία τόσο του ζευγαριού μεταξύ του όσο και του ζευγαριού με τους σημαντικούς γύρω του. Η γονεϊκότητα θα τους φέρει αντιμέτωπους με πολλές δυσκολίες και προβλήματα που για να τα ξεπεράσουν θα χρειαστούν στήριξη, σύμπνοια και βοήθεια. Δεν είναι επίσης ούτε ντροπή ούτε λάθος να δεχθούν την βοήθεια και την στήριξη του περίγυρου τους.

Καλή οργάνωση χρόνου και ενέργειας – καταμερισμός εργασιών. Δυστυχώς οι περισσότεροι καυγάδες στα ζευγάρια εμφανίζονται σ΄αυτό ακριβώς το θέμα. Οι ισχύοντες κοινωνικοί ρόλοι της μητρότητας και της πατρότητας με την άκαμπτη μορφή που παρουσιάζονται πολλές φορές προκαλούν διαφωνίες, δυσεπίλυτα προβλήματα στο ζευγάρι. Αν οι νέοι γονείς εγκλωβισθούν μέσα σε μια πραγματικότητα όπου η μητέρα φροντίζει το μωρό και ο πατέρα τα λεφτά, και σταματήσουν να μοιράζονται τα συναισθήματα τους, και τις εμπειρίες του με σεβασμό, αγάπη και νοιάξιμο ο ένας για τον άλλον, πολύ σύντομα η σχέση τους θα βρεθεί σε καμπή.

Φροντίδα εαυτού σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο. Είναι βασικό ο καθένας από τους γονείς ατομικά να έχει την ευθύνη και την φροντίδα της κατάστασής του είτε σωματικής είτε ψυχικής. Αυτό θα αποτρέψει καταστάσεις ενοχοποίησης μεταξύ των συντρόφων και ανάθεσης ευτυχίας.

Προσωπικός χρόνος ζευγαριού χωρίς την φροντίδα του παιδιού. Το βασικότερο προσόν προετοιμασίας ενός ζευγαριού που γίνεται οικογένεια είναι η ίδια η ποιότητα της σχέσης τους. Όλες οι δυσκολίες προσαρμογής που θα αντιμετωπίσουν από τις πιο απλές (διαμόρφωση σπιτιού) έως τις πιο περίπλοκες (αναλαμβάνω τον ρόλο της μητέρα ή του πατέρα), θα καταστούν πιο εύκολα προσπελάσιμες από ένα ζευγάρι που έχει «φροντίσει» τόσο την σχέση του όσο και την ατομική προσωπική ολοκλήρωση του καθενός.

H ποιότητα της σχέσης ενισχύεται επιλέγοντας έναν άμεσο και ειλικρινή τρόπο επικοινωνίας. Το ζευγάρι που φροντίζει την έκφραση συναισθημάτων του, που δείχνει σεβασμό και κατανόηση ο ένας στον άλλον και που προσπαθεί να επιλύει τις συγκρούσεις του με επιμονή, υπομονή και διάθεση ενσυναίσθησης, καταφέρνει να προσαρμοστεί ευκολότερα και καλύτερα στην νέα οικογενειακή κατάσταση.

Οι ευτυχισμένοι σύζυγοι έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν και ευτυχισμένοι γονείς.

Προσοχή! Όλα τα ζευγάρια έχουν διαφωνίες και συγκρούσεις. Αυτό είναι κάτι φυσικό! Όλοι οι γονείς (ανεξαρτήτου μόρφωση και κοινωνικής εμπειρίας) κάποια στιγμή θα κάνουν λάθη στην ανατροφή του παιδιού τους! Αυτό δεν είναι επικίνδυνο (τουλάχιστον όχι συνήθως!!!). Επικίνδυνο είναι να μην μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τα λάθη του, να τα αποδεχτεί, να αναλάβει την ευθύνη και να δει τι θα τα κάνει, πως δηλαδή θα τα διαχειριστεί.

Μαρία Κυριακίδου, Ψυχολόγος.

3 κακές συνήθειες που ωθούν στην κατάθλιψη

Αποχή από την άσκηση

Κακή διατροφή

Έλλειψη ύπνου

Ρωτήστε με

Είμαι εδώ για να σας λύσω οποιαδήποτε απορία μπορεί να έχετε σε ότι αφορά την ψυχική σας ισορροπία.